Jakarta Post mới đây có bài viết đánh giá về những cơ hội mà Indonesia có thể nắm bắt được trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới chuẩn bị bước vào năm thứ hai.
Theo đó, một trong những chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thực hiện là thúc đẩy quan hệ thương mại tự do, công bằng và có đi có lại. Đây chính là một trong những cam kết của ông Trump trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2016, nhằm hạn chế nhập khẩu bằng cách tăng thuế để giảm thâm hụt thương mại, đặc biệt là với Trung Quốc.
Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vào tháng 6/2019 tại Nhật Bản đã không thể làm giảm căng thẳng của cuộc chiến thương mại. Trên thực tế, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang đi vào giai đoạn nóng hơn khi Mỹ áp dụng mức thuế bổ sung 15% đối với khoảng 3.200 hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu trị giá 110 tỷ USD tính đến tháng 9/2019. Chính phủ Mỹ cũng sẵn sàng thực hiện các bước để tăng thuế đối với 555 hàng hóa khác của Trung Quốc, bao gồm cả điện thoại thông minh vào tháng 12/2019. Trung Quốc ngay lập tức phản ứng bằng cách tăng thuế quan thêm 5% và 10% đối với 1.717 hàng hóa Mỹ trị giá 75 tỷ USD.
Indonesia cũng có thể được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Một số sản phẩm Trung Quốc xuất sang thị trường Mỹ có thể được thay thế bằng các sản phẩm của Indonesia, như thiết bị điện và các sản phẩm điện tử như tivi, micro và bộ điện thoại (HS 85) và các bộ phận của trò chơi và đồ chơi, bao gồm máy chơi game video và thiết bị (HS 95). Ngoài ra, Indonesia có cơ hội xuất khẩu cao su và các mặt hàng cao su và đồ nội thất tại thị trường Mỹ, vì Mỹ đã thu hồi lợi ích của Hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) đối với Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ khiến giá sản phẩm từ cả hai nước ở Mỹ tăng cao.
Như vậy, có ba ngành mà Indonesia có thể thúc đẩy để thâm nhập thị trường Mỹ là thiết bị điện và các sản phẩm điện tử; cao su và các mặt hàng cao su và đồ nội thất.
Thứ nhất, tăng cường thiết bị điện và các sản phẩm điện tử là cần thiết để cải thiện khả năng cạnh tranh. Theo Trung tâm thương mại quốc tế trên trang web Intracen, Mỹ là thị trường nhập khẩu mặt hàng này lớn thứ ba sau Singapore và Nhật Bản, trị giá khoảng 1,2 tỷ USD trong năm 2018. Tuy nhiên, khả năng cạnh tranh của các bộ phận điện và ngành công nghiệp điện tử ở Indonesia có thể thấp hơn vì sự phụ thuộc quá nhiều vào linh kiện nhập khẩu với khoảng 80% dẫn đến chi phí sản xuất cao. Do đó, một sự chuyển giao chính sách công nghệ là cần thiết để tạo ra các ngành công nghiệp thay thế.
Thứ hai, vì gần 1/2 sản phẩm cao su của Indonesia là đối tượng của GSP, Indonesia đứng thứ sáu về xuất khẩu cao su sang Mỹ, trị giá 1,9 tỷ USD vào năm 2018. Indonesia có thể tối đa hóa xuất khẩu cao su và các mặt hàng cao su. Tuy nhiên, ngành cao su Indonesia phải đối mặt với một số vấn đề, bao gồm cả sự không nhất quán về chất lượng cao su. Vị trí địa lý Indonesia cũng gây ra chi phí hậu cần cao. Do đó, các sản phẩm cao su của Indonesia, như sản phẩm lốp khí nén mới, các sản phẩm từ cao su lưu hóa và các sản phẩm cao su khác kém cạnh tranh hơn ba quốc gia khác như Việt Nam, Malaysia và Thái Lan.
Thứ ba, Indonesia nên phát triển ngành nội thất. Indonesia nằm trong số 10 nhà xuất khẩu hàng đầu tại thị trường Mỹ với giá trị xuất khẩu 0,9 tỷ USD trong năm 2018. Gần 75% đồ nội thất xuất khẩu của Indonesia là gỗ. Các sản phẩm nội thất khác là nệm hỗ trợ, ghế mây, đèn và phụ kiện chiếu sáng và đồ nội thất y tế, phẫu thuật, nha khoa và thú y. Indonesia được hưởng lợi từ sự phong phú của các nguyên liệu thô bền vững cho đồ nội thất, bao gồm gỗ tròn và thiết kế đặc biệt của chúng, trong việc cạnh tranh với Trung Quốc, Việt Nam và Malaysia tại thị trường Mỹ. Để cải thiện khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp đồ nội thất, Chính phủ Indonesia có thể tạo điều kiện cho việc xuất khẩu gỗ thô, có những hạn ngạch đối với các ngành công nghiệp trong nước. Hơn nữa, Chính phủ có thể hạ thuế giá trị gia tăng của gỗ tròn để giảm chi phí sản xuất.
Như vậy, để tận dụng lợi thế của cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, việc tăng cường ba ngành công nghiệp trên cần được ưu tiên. Indonesia sẽ được hưởng lợi với sự thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia không chỉ trong ngắn hạn mà cả trong dài hạn.
Đình Ánh
