Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang tiếp tục leo thang và khó có thể được giải quyết trong một sớm một chiều. Theo tài liệu của Sputnik, trong khi Mỹ nâng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc, Bắc Kinh đã sử dụng các sơ đồ “xuất khẩu đường vòng” cho phép họ tiếp tục bán hàng hoá vào Mỹ, thậm chí tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường này bất chấp các hạn chế do Washington áp đặt.
Theo Bộ Thương mại Mỹ, từ tháng 1-3/2019, xuất khẩu của Trung Quốc vào thị trường Mỹ đã giảm 12% (15,2 tỷ USD) so với cùng kỳ năm ngoái. Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc trong tháng 3/2019 đã giảm xuống còn 20,75 tỷ USD, tương đương mức cách đây 5 năm. Thông tin nhận được trước động thái tăng thuế gần đấy nhất của Mỹ cho thấy, con số thâm hụt này có thể sẽ tiếp tục giảm sâu hơn nữa.
Sau khi phân tích dữ liệu của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) và Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), và kiểm tra sự dịch chuyển hàng hoá giữa Mỹ, Trung Quốc và phần còn lại của thế giới, các nhà phân tích phát hiện ra rằng hậu quả từ việc Mỹ tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc không phải là quá thảm khốc. Các chuyên gia ghi nhận sự gia tăng “xuất khẩu đường vòng”, che giấu nguồn gốc thực sự của hàng hoá Trung Quốc. Các thị trường trung gian đang giúp tổ chức việc đó.
Tạp chí Nikkei Asian Review đã nghiên cứu năm nhóm hàng hoá xuất khẩu chính của Trung Quốc bị thiệt hại lớn nhất do Mỹ tăng thuế nhập khẩu, bao gồm máy móc xây dựng, thiết bị điện, ô tô và các phụ tùng linh kiện, đồ nội thất, và đồ chơi. Theo đó, từ tháng 1-3/2019, giá trị xuất khẩu năm nhóm hàng hoá này của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm 16% (12,2 tỷ USD). Tuy vậy, khối lượng xuất khẩu những hàng hoá này từ Trung Quốc sang Mỹ thông qua các thị trường Việt Nam, Đài Loan (Trung Quốc) và Mexico lại gia tăng. Các sản phẩm của Trung Quốc xuất từ Việt Nam đến Mỹ đã tăng 58% (2,7 tỷ USD). Trong tháng 3/2019, kim ngạch xuất khẩu năm nhóm hàng hoá này từ Trung Quốc sang thị trường Đài Loan tăng 23% và từ Đài Loan sang Mỹ tăng 31%.
Có thể thấy, để bù đắp những tổn thất do thuế cao của Mỹ gây ra, các nhà xuất khẩu Trung Quốc đang tạo ra chuỗi cung ứng mới. Kể từ khi Washington nâng thuế nhập khẩu, 6 quốc gia ở Đông Nam Á và vùng lãnh thổ Đài Loan đã giao gần 1.600 loại hàng hoá mới mà họ chưa từng bán ở Mỹ trước đây.
Hồi năm 2018, giới chuyên gia đã cảnh báo rằng các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ làm điều đó (đưa hàng hóa vào Mỹ thông qua các thị trường khác). Chuyên gia cấp cao Dein Chamorro của công ty tư vấn Control Risks (Sigapore) lưu ý: “Trong ngắn hạn, các hạn chế thương mại dẫn đến cách giải quyết lách luật”.
Trong nhiều năm, người Trung Quốc đã xây dựng các sơ đồ “xuất khẩu đường vòng” trong buôn bán mật ong. Trung Quốc là nhà sản xuất sản phẩm này lớn nhất thế giới, nhưng kể từ năm 2001, các công ty thương mại địa phương đã phải chịu mức thuế chống bán phá giá của Mỹ. Họ đã vượt qua các hạn chế một cách thành công bằng cách gửi những thùng mật ong khổng lồ không nhãn mác đến Thái Lan và Việt Nam. Ở đó, sản phẩm được đóng gói trong lon và dán nhãn địa phương.
Liên minh các nhà sản xuất ván ép Mỹ cho biết, trong năm 2013, các công ty Trung Quốc đã kiểm soát 80% thị trường gỗ dán cứng ở Mỹ và đang tìm cách mở rộng hơn nữa. Washington lắng nghe các nhà sản xuất và áp thuế đối với ván ép. Nhưng điều này không giúp được gì.
Các doanh nghiệp Trung Quốc còn chuyển sản xuất sang các nước láng giềng và Mexico. Họ gửi vật liệu và linh kiện đến đó và sau đó được bán vào thị trường Mỹ dưới dạng thành phẩm.
Nhiều công ty Trung Quốc thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam, chẳng hạn như công ty Shenzhen H&T Intelligent Control chuyên sản xuất linh kiện điện tử hoặc nhà sản xuất TV hàng đầu CTLgroup. Các doanh nghiệp Trung Quốc cũng nhận thấy những điều kiện phù hợp ở Nga. Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Phát triển doanh nghiệp hải ngoại Trung Quốc (CODA), ông He Zhenwei, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ của Trung Quốc đang nghiêm túc xem xét khả năng này.
Văn Trường (theo Sputnik)
