Trang chủ > Hồ sơ thị trường > Ê-thi-ô-pi-a
Tình hình phát triển kinh tế những năm gần đây
- GDP:
- Giá trị: ước tính 76,9 tỷ USD (năm 2017).
- Tăng trưởng: Năm 2015: 10,2%; Năm 2016: ước tính: 6,5%; năm 2017: ước tính 7,5%.
- Tỉ trọng: Nông nghiệp chiếm 36,2%; công nghiệp: 17%; Dịch vụ: 46,8%.
- GDP trên đầu người: 830 USD.
- Dự kiến tăng trưởng năm 2018: 7,5 %.
- Dự trữ ngoại hối: 68,6 tỷ USD (năm 2017).
- Lạm phát:
- Năm 2015: 10,1%.
- Năm 2016: 7,7% (ước tính).
- Năm 2017: 8,2% (ước tính).
- Xuất khẩu:
- Tổng giá trị: 2,9 tỷ USD (2016).
- Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu: cà phê (27%), hạt có dầu (17%), rau củ (17%), vàng (13%), hoa (7%), động vật sống (7%), da thô (3%), thịt (3%)…
- Đối tác xuất khẩu chính: Thuỵ Sĩ (14,3%), Trung Quốc (11,7%), Hoa Kỳ (9,5%), Hà Lan (8,8%), Ả-rập Xê-út (5,9%), Đức (5,7%).
- Nhập khẩu:
- Tổng giá trị: 14,7 tỷ USD (2016).
- Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu: máy móc và máy bay (14%); kim loại và các sản phẩm kim loại (14%); thiết bị điện (13%); sản phẩm hoá dầu (12%); xe cơ giới (10%); hoá chất và phân bón (4%)…
- Đối tác nhập khẩu chính: Trung Quốc (20,4%), Hoa Kỳ (9,2%), Ả rập Xê-út (6,5%), Ấn Độ (4,5%).
- Một số ngành trọng điểm:
- Nền kinh tế của Ethiopia chủ yếu dựa vào nông nghiệp, chiếm 40,5% giá trị GDP, 80% giá trị xuất khẩu, sử dụng 85% lực lượng lao động. Các mặt hàng nông sản xuất khẩu gồm: cà phê, đậu, các loại hạt có dầu, ngũ cốc, khoai tây, cây mía đường và các loại rau củ.
Một số nét chính về chính sách kinh tế, thương mại đầu tư
Định hướng lớn trong chính sách thương mại đầu tư
- Mặc dù cam kết triển khai chương trình cải cách kinh tế và tự do hoá nhưng Chính phủ vẫn tiếp tục kiểm soát toàn bộ lĩnh vực dịch vụ, Nhà nước độc quyền trên thị trường viễn thông và kiểm soát hầu như toàn bộ lĩnh vực tài chính và ngân hàng địa phương.
- Đầu tư nước ngoài có thể gặp một số khó khăn như: Sự can thiệp cao của Nhà nước vào nền kinh tế, tình trạng cơ sở hạ tầng nghèo nàn, khó khăn trong thu hồi đất, kiểm soát ngoại hối chặt chẽ, chi phí giao dịch rất cao và năng lực quản lý nhà nước yếu kém. Ngoài ra, các chính sách can thiệp của Chính phủ không có lợi cho khu vực tư nhân cũng gây nhiều trở ngại cho đầu tư nước ngoài.
- Chính phủ giữ quyền độc quyền trong sản xuất và cung cấp điện ngoài thủy điện có công suất trên 25 megawatt.
- Các khu vực đầu tư thuộc đặc quyền của Chính phủ gồm: dịch vụ vận tải hàng không sử dụng máy bay có sức chứa hơn 20 hành khách hoặc chuyên chở hàng hóa hơn 2.700 kg, dịch vụ vận tải đường sắt, dịch vụ viễn thông, trong đó bao gồm dịch vụ internet, chỉ được hợp tác với chính phủ.
- Một số lĩnh vực dịch vụ và kinh doanh chỉ dành cho doanh nghiệp trong nước như: phát thanh, bán lẻ và bán buôn (trừ xăng dầu và sản phẩm do địa phương sản xuất), xuất nhập khẩu nông sản địa phương, xây dựng quy mô vừa và nhỏ, quán bar và câu lạc bộ đêm, khách sạn nhỏ và nhà hàng, đại lý du lịch, xe hơi và dịch vụ taxi, sản phẩm bánh mì, nhà máy xay xát, tiệm cắt tóc và thẩm mỹ viện, cửa hàng đồ kim hoàn, dịch vụ may đo, dịch vụ bảo trì tòa nhà và xe, cưa máy phay, thông quan, bảo tàng và nhà hát và in ấn.
Các biện pháp phòng vệ thương mại và hàng rào kỹ thuật thường sử dụng
- Ethiopia là nước nhập siêu. Mặc dù có xu hướng bảo hộ nền sản xuất còn non trẻ trong nước nhưng các biện pháp phòng vệ thương mại được nước này áp dụng là không đáng kể. Ethiopia chủ yếu dùng công cụ thuế để điều tiết cán cân thương mại và khuyến khích hoặc hạn chế nhập khẩu.
- Để bảo hộ nền sản xuất trong nước, Chính phủ các nước này thường áp thuế cao trong thời gian cụ thể đối với các mặt hàng trong nước có thể sản xuất được.
- Trong một số trường hợp đặc biệt, Chính phủ cấm nhập khẩu tạm thời một số mặt hàng cần được bảo hộ như gạo, đường, lúa mì…
Quan hệ kinh tế với Việt Nam
Về thương mại – đầu tư:
- Do không đại diện thương mại tại khu vực trên nên các hoạt động xúc tiến giữa hai bên còn hạn chế. Một số doanh nghiệp Việt Nam quan tâm tìm hiểu thị trường tại khu vực này nhưng chưa phát sinh giao dịch nhiều do tâm lý e ngại và một số khó khăn trong khâu thanh toán. Các mặt hàng được doanh nghiệp Việt Nam quan tâm chủ yếu là gỗ, quặng đồng, kim loại quý…
- Kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Ethiopia còn rất hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng.
Các thoả thuận đã ký kết
Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh xúc tiến việc đàm phán các văn bản hợp tác với các nước thuộc khu vực Đông Phi:
- Với Ethiopia: Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Thoả thuận miễn thị thực cho người mang Hộ chiếu ngoại giao và công vụ, Biên bản ghi nhớ về hợp tác giữa hai Bộ Công thương.
Thương mại
Các nước thuộc khu vực Đông Phi có truyền thống nhập siêu, sức tiêu thụ lớn. Kenya, Ethiopia, Tanzania và Uganda là các thị trường lớn nhất với dân số lần lượt là 45 triệu, 100 triệu, 55 triệu và 40 triệu người.
Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu gồm: trang thiết bị giao thông – vận tải, máy móc – vật liệu xây dựng, trang thiết bị điện – điện tử, xăng dầu, sắt thép, trang thiết bị y tế, dược phẩm, máy móc nông nghiệp, phân bón, thuốc trừ sâu, nguyên vật liệu công nghiệp, thực phẩm, hàng tiêu dùng… Hầu hết các mặt hàng do Việt Nam sản xuất đều có thể đáp ứng được yêu cầu của thị trường này.
Việc lưu chuyển hàng hoá giữa các nước trong nội khối Đông Phi là rất dễ dàng do các nước đã ký kết Hiệp định tránh đánh thuế hai lần và thông qua hệ thống đường sắt nối với cảng của Tanzania và Kenya.
Một số doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu quan tâm đến thị trường này như Trường Hải, Vinamilk, Pin Ắc-quy Miền Nam, Hanvet… Sau một thời gian nghiên cứu, các doanh nghiệp này đều có đánh giá tích cực về triển vọng tiêu thụ hàng hoá Việt Nam. Điều này cho thấy, nếu doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đúng mức đến thị trường khu vực này, có chiến lược rõ ràng và nhận được sự hỗ trợ tích cực từ Chính phủ thì triển vọng xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang các thị trường này là rất lớn trong thời gian tới.
Nông nghiệp
Các nước thuộc khu vực Đông Phi đều có diện tích rộng lớn, đất đai tương đối màu mỡ, khí hậu ổn định. Đa số diện tích đất nông nghiệp còn bỏ trống do thiếu nhân lực, vốn ít, trình độ áp dụng khoa học kỹ thuật trong canh tác còn thấp, hệ thống tưới tiêu chưa tốt.
Chính phủ các nước đã xây dựng chiến lược, đề ra nhiều biện pháp nhằm phát triển và hiện đại hóa ngành nông nghiệp, tăng năng suất cây trồng nhưng vẫn chưa đạt được kết quả mong muốn. Ngoài ra, Chính phủ các nước rất khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp.
Các nước thuộc khu vực luôn bày tỏ mong muốn được hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó ưu tiên biện pháp cử chuyên gia nông nghiệp của Việt Nam sang hỗ trợ kỹ thuật và kêu gọi doanh nghiệp Việt Nam sang đầu tư các dự án sản xuất, chế biến các sản phẩm nông nghiệp.
Trong bối cảnh một số ngành sản xuất của Việt Nam thiếu nguyên liệu đầu vào và một số ngành còn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ Trung Quốc, đây là thời điểm cần khuyến khích các doanh nghiệp của Việt Nam sang thuê đất, mở các trang trại trồng cây công nghiệp tại các nước trong khu vực để phục vụ nhu cầu sản xuất trong nước, đặc biệt là các nguyên liệu thiết yếu cho ngành sản xuất của Việt Nam như: cây điều, cây bông, cây sợi, cây cao su…
Đánh bắt, chế biến và nuôi trồng hải, thủy sản
Tanzania và Kenya có diện tích mặt biển lớn. Trong đó, Tanzania có bờ biển dài (1.424 km) cùng hệ thống các đảo Zanzibar, Pemba và Mafia ở phía tây Ấn Độ Dương nên tiềm năng đánh bắt, nuôi trồng hải sản là rất lớn.
Tanzania, Uganda và Kenya cùng chia sẻ hồ Victoria rộng thứ nhì thế giới với diện tích 68.800 km2. Ngoài ra, Tanzania cùng chia sẻ với Burundi, CHDC Congo và Zambia hồ Tanganyika sâu thứ nhì thế giới với diện tích 32.900 km2; cùng chia sẻ với Malawi và Mozambique hồ Nyasa với diện tích 30.800 km2. Ngoài các hồ lớn nêu trên, Uganda, Tanzania, Kenya và Rwanda đều có nhiều hồ nước ngọt lớn khác, phù hợp với việc nuôi trồng thuỷ sản.
Với kinh nghiệm trong việc đánh bắt, chế biến và nuôi trồng thủy – hải sản, Việt Nam hoàn toàn có thể hợp tác với các nước Đông Phi trong lĩnh vực này. Trong các cuộc tiếp xúc, lãnh đạo các nước khu vực Đông Phi đều đánh giá cao năng lực nuôi trồng, chế biến thuỷ – hải sản của Việt Nam và mong muốn doanh nghiệp Việt Nam sang hợp tác đầu tư.
Việc khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam sang đầu tư trong lĩnh vực này là thuận lợi, mang lại lợi ích cho cả hai phía trong bối cảnh nguồn tài nguyên biển của chúng ta ngày càng khan hiếm; các công ty chế biến thủy – hải sản của Việt Nam thường xuyên thiếu nguyên liệu sản xuất do diện tích mặt nước dành cho nuôi trồng thủy – hải sản ở một số vùng của Việt Nam ngày càng bị thu hẹp.
Hợp tác khai thác khoáng sản:
Các nước khu vực Đông Phi giầu tài nguyên thiên nhiên, có tiềm năng lớn về vàng, sắt, thiếc, các kim loại cơ bản, kim cương, đá quý, khí đốt, than, uranium… Do trình độ khoa học, công nghệ và vốn của các nước này còn hạn chế nên việc khai thác mỏ chủ yếu do các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư thực hiện. Các sản phẩm khai thác chủ yếu được xuất thô, nên giá trị gia tăng chưa cao, tỉ lệ đóng góp ngân sách không nhiều.
Chính phủ các nước đang khuyến khích, kêu gọi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư khai thác kết hợp với chế biến, chế tác nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm và tạo công ăn việc làm cho người dân.
Các doanh nghiệp Việt Nam có kinh nghiệm trong lĩnh vực khai thác và chế tác vàng, đá quý hoàn toàn có cơ hội tham gia lĩnh vực này tại các nước Đông Phi. Hiện có một doanh nghiệp của Việt Nam đang đầu tư khai thác vàng tại Tanzania và thăm dò một số nước khác trong khu vực. Tuy quy mô đầu tư của doanh nghiệp này còn nhỏ nhưng bước đầu đã cho thấy những tín hiệu tích cực. Trong thời gian tới, ta cần tính toàn khả năng hợp tác với các nước trong khu vực trong lĩnh vực khai khoáng và chế tác kim loại quý, đá quý nhằm mang lại lợi ích cho cả hai bên.
Hợp tác xây dựng, xây dựng cơ sở hạ tầng
Chính phủ các nước khu vực đang tập trung xây dựng và cải thiện cơ sở hạ tầng, trong đó đặc biệt quan tâm chỉnh trang đô thị và phát triển hạ tầng giao thông. Tanzania, Ethiopia và Kenya đang kêu gọi doanh nghiệp nước ngoài tham gia các dự án xây dựng đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không. Một số doanh nghiệp xây dựng của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ đã có mặt từ nhiều năm. Bên cạnh các dự án hạ tầng giao thông, nhu cầu xây dựng dân sự cũng rất lớn.
Nếu được khuyến khích và quan tâm đúng mức, các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam hoàn toàn có thể tham gia tại thị trường này.
Các quy định về xuất nhập khẩu, thuế suất
- Thông tin về thủ tục xuất, nhập khẩu và biểu giá thuế tại Ethiopia có thể tham khảo tại: ethiopiatrade.org.
- Thông tin về thủ tục đầu tư tại Ethiopia có thể tham khảo tại: investethiopia.gov.et.
Một số lưu ý khi giao dịch với các đối tác Châu Phi
Đối với các nước khu vực Đông Phi nói riêng và Châu Phi nói chung, khi thực hiện các hoạt động trao đổi thương mại, các doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý các vấn đề sau:
- Kiểm tra kỹ tư cách pháp nhân và năng lực của đối tác nhằm đảm bảo độ tin cậy của đối tác và tránh được các trường hợp lừa đảo. Để thực hiện được điều này, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tham khảo ý kiến của cơ quan đại diện Việt Nam, đặc biệt là bộ phận thương vụ tại nước đặt trụ sở của doanh nghiệp đối tác. Trường hợp cần thiết, doanh nghiệp Việt Nam nên đến gặp gỡ, tham quan doanh nghiệp đối tác và theo dõi trực tiếp quá trình sản xuất, vận chuyển, cung cấp hàng.
- Nên đề nghị đối tác thanh toán bằng L/C tại ngân hàng uy tín. Tuyệt đối, không đặt cọc tiền trước khi giao hàng để tránh các trường hợp lừa đảo. Thủ đoạn thường gặp là sau khi nhận 10% hoặc 20% tiền cọc, các doanh nghiệp lừa đảo sẽ tìm cách không giao hàng hoặc biến mất.
- Cử đại diện kiểm tra kỹ chất lượng, số lượng, quy cách hàng nhằm đảm bảo giao hàng đúng, đủ. Đối với các đối tác lần đầu giao dịch, doanh nghiệp Việt Nam cần theo dõi quá trình đóng gói, đóng công-ten-nơ và chuyến hàng lên tàu tại cảng.
Tại Việt Nam
Vụ Thị trường Châu Á, Châu Phi – Bộ Công Thương
54 Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm, Hà Nội
Tel: 024 2220 5410
Email: VAP@moit.gov.vn
Đại sứ quán của Ethiopia tại Trung Quốc kiêm nhiệm Việt Nam
Địa chỉ: No. 3, Xiu Shui Nan Jie, Jian Guo Men Wai, Beijing.
Điện thoại: (+86)10 6532 5258
Tại Ê-thi-ô-pi-a
Đại sứ quán Việt Nam tại Tanzania kiêm nhiệm Ethiopia
Địa chỉ: Plot 11, Bongoyo Road, Oysterbay, Dar es Salaam; P.O Box: 9724, Dar es Salaam – Tanzania
Điện thoại: +255-22-2664535
Fax: +255-22-2664537
Email: vnemb.taz2009@yahoo.com.vn hoặc vnemb.tz@mofa.gov.vn
Website: http://www.vietnamembassy-tanzania.org/