Quảng Bình được đánh giá là địa phương có nhiều lợi thế, tiềm năng và giàu tài nguyên phát triển du lịch hàng đầu ở Việt Nam. Trong đó, nổi bật là Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng với diện tích hơn 120.000 ha, được UNESCO hai lần công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
Quảng Bình là tỉnh nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ của Việt Nam, có diện tích tự nhiên 8.065 km2, dân số hơn 900 ngàn người; có 8 đơn vị hành chính gồm 6 huyện, 01 thành phố và 01 thị xã. Hai dân tộc thiểu số là Bru Vân Kiều và Chứt.
Những giá trị nổi bật đã được khẳng định
Quảng Bình có hệ thống giao thông thuận lợi cả về đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Quảng Bình nằm ở vị trí huyết mạch quan trọng trên các tuyến giao thông đường bộ quốc gia như: quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh; hệ thống giao thông đường sắt Bắc – Nam; cảng biển Hòn La; cảng hàng không Đồng Hới với công suất đạt 3 triệu lượt khách/năm sau khi nâng cấp (công suất thiết kế giai đoạn 1 là 500.000 khách, công suất khai thác trung bình từ 2018 đến nay đạt hơn 600.000 khách/năm). Không chỉ vậy, Quảng Bình nằm ở vị trí chiến lược trên trục hành lang phát triển kinh tế Đông – Tây, có Quốc lộ 12A – con đường ngắn nhất nối Việt Nam với Lào, Thái Lan qua cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và cầu Hữu Nghị III, là cửa ngõ phía Đông của cả vùng Trung Lào, Đông Bắc Thái Lan và Myanma, rất thuận tiện cho việc giao thương, đi lại với các nước trong khu vực.
Quảng Bình được đánh giá là địa phương có nhiều lợi thế, tiềm năng và giàu tài nguyên phát triển du lịch hàng đầu ở Việt Nam. Trong đó, nổi bật là Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng với diện tích hơn 120.000 ha, được UNESCO hai lần công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới vào năm 2003 và năm 2015 với các tiêu chí về địa chất, địa mạo, đa dạng sinh học và cảnh quan môi trường, đây cũng là Di sản đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á đạt 3 trên 4 tiêu chí dành cho một Di sản thiên nhiên thế giới.
Được mệnh danh là “vương quốc hang động”, Phong Nha – Kẻ Bàng với hệ thống địa mạo được hình thành trên 400 triệu năm, chứa đựng trong lòng hệ thống hang động còn nhiều bí ẩn chưa khám phá, hiện nay mới khám phá, đo vẽ được hơn 400 hang động. Trong đó, có nhiều hang động mang giá trị nổi bất toàn cầu như Sơn Đoòng – hang động tự nhiên lớn nhất thế giới, hang Khe Ry – có dòng sông ngầm dài nhất thế giới, hang Én lớn thứ ba thế giới, hang Va có hệ thống thạch nhũ độc đáo hàng đầu thế giới, động Thiên Đường – hang khô dài nhất Châu Á, hang Pigmy, động Phong Nha, động Tiên Sơn, hang Tối,…cùng với hệ thống hang động kỳ vĩ là các dòng sông, những cánh rừng nguyên sinh với hệ sinh vật vô cùng đa dạng và phong phú.
Quảng Bình có dải cát ven biển dài hơn 116km với nhiều bãi tắm đẹp, hoang sơ, nước trong cát mịn, như: Nhật Lệ, Bảo Ninh, Quang Phú, Đá Nhảy, Hải Ninh… và nhiều món ăn hải sản tươi ngon, độc đáo hương vị Quảng Bình; các khu suối nước nóng mang trong mình nhiều nguyên tố vi lượng quý hiếm tốt cho sức khỏe và rất thuận lợi để đầu tư phát triển các khu du lịch nghỉ dưỡng, chữa bệnh cao cấp như suối nước nóng Bang, suối nước nóng Phúc Trạch, suối nước nóng Ngư Hóa…
Quảng Bình là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi giao thoa và tiếp biến văn hoá ,có di chỉ văn hoá Bàu Tró, các di chỉ thuộc nền văn hoá Hoà Bình và Đông Sơn, đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh, Chùa Hoằng Phúc hơn 700 năm, nhiều di tích lịch sử như: Quảng Bình Quan, Luỹ Thầy, Rào Sen, Thành Nhà Ngo, thành quách của thời Trịnh – Nguyễn, nhiều địa danh nổi tiếng trong hai cuộc kháng chiến chống xâm lược của dân tộc như Cự Nẫm, Cảnh Dương, Cha Lo, Cổng Trời, Xuân Sơn, Long Đại, đường Hồ Chí Minh v.v… Trong quá trình lịch sử, đã hình thành nhiều làng văn hoá nổi tiếng và được truyền tụng từ đời này sang đời khác như “Bát danh hương”: “Sơn- Hà- Cảnh – Thổ- Văn- Võ- Cổ – Kim”. Nhiều danh nhân tiền bối học rộng, đỗ cao và nổi tiếng xưa và nay trên nhiều lĩnh vực quân sự, văn hóa – xã hội như Dương Văn An, Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, Nguyễn Hàm Ninh, Hoàng Kế Viêm, Đại tướng Võ Nguyên Giáp…
Trên cơ sở các lợi thế, du lịch Quảng Bình đã tập trung khai thác và phát triển các sản phẩm du lịch nổi bật nhằm phục vụ du khách và mang lại hiệu quả cao. Nổi bật là các sản phẩm du lịch thiên nhiên, du lịch sinh thái khám phá, trải nghiệm như: suối nước Moọc, khám phá sông Chày – hang Tối, rào Thương – hang Én, thung lũng sinh Tồn – hang Thủy Cung, động Thiên Đường, động Phong Nha, khám phá hệ thống hang động Tú Làn – hang Tiên, hang Va – hang Nước Nứt, những trải nghiệm khác biệt, thung lũng Hamada – hang Trạ Ang, Công viên Ozo, Khám phá hang Đại Ả – hang Over – hang Pigmy, Khu du lịch sinh thái diễn giải Vườn thực vật…
Đặc biệt, Quảng Bình sở hữu tuyến du lịch đẳng cấp quốc tế “Chinh phục Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới” đã thu hút hàng triệu người trên thế giới quan tâm, các tạp chí du lịch uy tín trên thế giới là một trong những sản phẩm du lịch đáng trải nghiệm nhất thế giới (kể cả chuyến đi thực tế và chuyến đi qua công nghệ thực tế ảo). Sơn Đoòng thực sự đã trở thành điểm đến và điểm nhấn của du lịch Việt Nam trong suốt thời gian qua. Bên cạnh đó các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng biển, du lịch chăm sóc sức khỏe, thể thao giải trí cao cấp với hệ thống khách sạn, resort ven biển, tổ hợp nghỉ dưỡng giải trí và sân golf FLC, Khu nghỉ dưỡng phục hồi chức năng suối nước nóng Bang cũng là những sản phẩm du lịch đặc trưng của tỉnh. Không chỉ vậy, các sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa – lịch sử, du lịch nông nghiệp, du lịch tìm hiểu đa dạng sinh học cũng đang phát triển và khẳng định được vị thế trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Với những giá trị nổi bật đã được khẳng định, Quảng Bình được New York Times bình chọn là điểm đến hấp dẫn nhất châu Á; hang Én, hang Sơn Đoòng đã được truyền hình trực tiếp trên giờ vàng của chương trình Good morning America của hãng truyền hình ABC (Mỹ); hệ thống hang động Tú Làn và khu vực bãi đá cổ Hồ Yên Phú đã được lựa chọn và được sử dụng cho khoảng 70% các cảnh quay trong bộ phim Kong:Skull Island tạo được sức thu hút đặc biệt với du khách trong nước cũng như trên toàn thế giới; MV Alone Pt II của nhà sản xuất âm nhạc Alan Walker thực hiện tại hang Sơn Đoòng và Phong Nha ra mắt 12/2019 đã thu hút được gần 245 triệu người xem trên Youtube. Phong Nha – Kẻ Bàng tiếp tục là đại diện cho thương hiệu du lịch quốc gia trong quảng bá du lịch Việt Nam ra thị trường quốc tế.
Du lịch Quảng Bình được các tạp chí, trang web du lịch hàng đầu thế giới như Lonely Planet, Telegraph, Trip Advisor… đánh giá là một trong những nơi đáng trải nghiệm nhất tại Việt Nam từ năm 2019 – 2021. Tại Hội nghị xúc tiến đầu tư Quảng Bình năm 2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nhắc lại Quảng Bình là làn gió đại phong mới cho du lịch Việt Nam và khẳng định Quảng Bình không đơn giản là một Việt Nam thu nhỏ hay là sự phản ánh sắc nét về vẻ đẹp tiềm ẩn, vẻ đẹp bất tận của Việt Nam mà Quảng Bình thực sự là “viên kim cương màu xanh” của châu Á. Những tháng đầu năm 2022, du lịch Quảng Bình đã đạt được các tổ chức, tạp chí trong nước và quốc tế tiếp tục đánh giá cao: Quảng Bình là một trong 7 tỉnh xếp hạng cao nhất trong Bộ chỉ số năng lực cạnh tranh du lịch Việt Nam (VTCI) năm 2021 của Hội đồng Tư vấn Du lịch (TAB) phối hợp với Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV); Phong Nha – Kẻ Bàng được AFAR (Mỹ) vinh danh là 01 trong 39 điểm đến của thế giới năm 2022, hang Sơn Đoòng được CN Traveller vinh danh là 01 trong 7 kỳ quan thế giới năm 2022. Phong Nha – Kẻ Bàng và TP.Đồng Hới được booking.com vinh danh là trong nhóm 10 điểm đến hiếu khách nhất Việt Nam.
Những tín hiệu phục hồi khả quan sau đại dịch Covid-19
Năm 2021, du lịch Việt Nam nói chung và du lịch Quảng Bình nói riêng tiếp tục đã chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19. Trong đó, đợt tái bùng phát thứ 3 đã làm cho khách du lịch hủy hơn 80% tour, phòng đã đặt trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu; đợt thứ 4 đã làm cho khách du lịch hủy hoặc lùi phần lớn (khoảng 50% – 60%) các tour, phòng đã đặt từ đầu tháng 5/2021 và cơ bản từ quý III/2021 chỉ còn khách du lịch nội tỉnh với số lượng giảm mạnh.
Trước diễn biến phức tạp của tình hình dịch bệnh Covid-19, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Bình đã nhanh chóng triển khai các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 và thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, chỉ đạo Sở Du lịch và các đơn vị đã tập trung theo dõi, nắm bắt và tổng hợp tình hình hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh; tham mưu, triển khai cụ thể hóa chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh cho các cơ sở lưu trú, doanh nghiệp kinh doanh du lịch, lữ hành trong việc triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh Covid-19. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các đơn vị hoạt động dịch trên địa bàn tỉnh về việc thực hiện các biện pháp phòng chống Covid-19 theo hướng dẫn của cơ quan y tế. Hướng dẫn và chấn chỉnh công tác tuân thủ pháp luật về du lịch tại một số đơn vị cung cấp dịch vụ lữ hành; tiếp thu và giải quyết kiến nghị của khách và các đơn vị hoạt động du lịch.
Nâng cao hiệu lực , hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong hoạt động du lịch, bao gồm: khu, điểm tham quan du lịch, các cơ sở lưu trú, phương tiện vận chuyển khách du lịch. Duy trì kết nối thường xuyên, liên tục với các thị trường khách du lịch trong nước và quốc tế qua các nền tảng số và hoạt động liên kết, hợp tác với các đơn vị trong nước và nước ngoài. Đa dạng hóa các sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, phát triển các sản phẩm du lịch thích ứng với điều kiện khắc nghiệt của thời tiết và biến đổi khí hậu. Chủ động đón đầu xu hướng thị trường khách trong trạng thái bình thường mới, thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 để sẵn sàng đón khách, thực hiện các chiến dịch quảng bá, xúc tiến thu hút khách du lịch. Quảng Bình là một trong những địa phương đầu tiên đón khách du lịch sau thời gian phải dừng hoạt động do dịch Covid-19.
Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, tổng số khách du lịch đến Quảng Bình giảm so với cùng kỳ và đạt thấp so với kế hoạch năm 2021. Tổng lượng khách du lịch năm 2021 dự ước đạt khoảng 569.826 lượt khách, giảm 69% so với cùng kỳ năm 2020 và đạt 11% so với kế hoạch. Trong đó, khách nội địa ước đạt 564.126 lượt khách giảm 69% so với cùng kỳ năm 2020 và đạt 12% so với kế hoạch; khách quốc tế ước đạt 5.700 lượt khách, giảm 90% so với cùng kỳ năm 2020 và đạt 11% so với kế hoạch năm 2021.
Đến 31/12/2021, trên địa bàn tỉnh có 04 cơ sở lưu trú mới đưa vào hoạt động, trong đó có 02 cơ sở lưu trú đầu tư tiêu chuẩn 4 sao (Sam Hotel, Rex Hotel), nâng tổng số cơ sở lưu trú của tỉnh lên 469 cơ sở. Có 02 nhà hàng được cấp biển đạt chuẩn phục vụ khách du lịch lần đầu và 01 cơ sở kinh doanh dịch vụ mua sắm (Trung tâm Thương mại Vincom) được thẩm định, công nhận lại đạt chuẩn phục vụ khách du lịch (sau khi hết thời hạn 03 năm theo quy định). Có 23 đơn vị lữ hành, trong đó có 17 đơn vị lữ hành quốc tế, 06 đơn vị lữ hành nội địa.
Toàn tỉnh hiện có gần 3.000 cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống cùng các cơ sở, cửa hàng cung cấp các sản phẩm phục vụ du khách tại các khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh, trong đó có 16 cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch, 01 cơ sở kinh doanh dịch vụ mua sắm đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch. Trên địa bàn tỉnh, hiện có gần 40 khu, điểm tham quan, sản phẩm du lịch đã đưa vào khai thác chính thức và khai thác thử nghiệm; ngoài ra còn có các điểm di tích văn hóa, lịch sử, các điểm du lịch của các hộ kinh doanh, đơn vị kinh doanh nhỏ trên địa bàn tỉnh.
Nhân lực toàn ngành du lịch có khoảng 6.000 lao động trực tiếp và 12.000 lao động gián tiếp. Tổng số hướng dẫn viên được cấp thẻ đang hoạt động là 334 người, trong đó có 140 hướng dẫn viên nội địa, 171 hướng dẫn viên quốc tế, 23 hướng dẫn viên tại điểm. Về khả năng đáp ứng yêu cầu công việc, qua khảo sát tình hình, có 50% – 70% nhân lực đáp ứng yêu cầu công việc, tùy vào từng lĩnh vực cụ thể, tuy nhiên có khoảng 15 – 20% số nhân viên trong lĩnh vực lưu trú, gần 30% số nhân viên trong lĩnh vực lữ hành chưa đáp ứng được các yêu cầu công việc. Cơ cấu nhân lực các lĩnh vực được điều tiết ngày càng hợp lý, bảo đảm tính hiệu quả kinh tế – xã hội. Cơ cấu nhân lực tăng theo tỷ lệ tăng của ngành. Cơ cấu về độ tuổi, giới tính cũng được cải thiện và phù hợp với tính chất công việc. Về độ tuổi, lực lượng lao động du lịch phần lớn là trẻ tuổi: độ tuổi dưới 45 chiếm khoảng 88%, dưới 25 tuổi chiếm 31%; độ tuổi 45 trở lên chỉ chiếm 12%, chủ yếu thuộc nhóm cán bộ quản lý, điều hành.
Mặc dù, lượng du khách giảm do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhưng Quảng Bình vẫn được đánh giá là điểm đến hấp dẫn tại Việt Nam. Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được TripAdvisor đánh giá là 1 trong 15 vườn quốc gia được yêu thích hàng đầu thế giới; được Tạp chí Lonely Planet bình chọn là một trong 2 điểm đến hấp dẫn nhất Việt Nam và được trang đặt phòng booking.com bình chọn là điểm đến hiếu khách nhất Việt Nam. Hang Sơn Đoòng được CNN chọn là một trong 10 điểm đến tuyệt vời nên khám phá ở Việt Nam và được tạp chí du lịch uy tín AFAR (Mỹ) vinh danh là một trong những điểm đến của khách du lịch trên thế giới năm 2022. Các hình ảnh của hang Sơn Đoòng đã được đưa vào trò chơi phổ biến trên nền tảng điện thoại và máy tính là Minecraft (Đào Vàng) với khoảng 400 triệu người đã tải xuống.
Du lịch Quảng Bình đã có những tín hiệu phục hồi khả quan trong tháng 01 và tháng 02/2022 khi ghi nhận sự tăng lên về số lượng khách đến, trong đó, dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, tổng số khách du lịch trên địa bàn tỉnh từ ngày 29/01/2022 đến 06/02/2022 dự ước đạt gần 37.000 lượt khách, số lượt khách trung bình/ngày tăng gần 16% so với dịp Tết Tân Sửu 2021. Tuy nhiên, do biến phức tạp của dịch bệnh trên địa bàn tỉnh từ cuối tháng 2/2022 nên tổng số khách du lịch đến Quảng Bình trong tháng 3/2022 đã giảm so với tháng 02/2022 và trong 3 tháng đầu năm 2022 giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2021.
Tổng lượng khách du lịch tháng 03 dự ước đạt 49.386 lượt khách, giảm 51% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó: Khách người nước ngoài dự ước đạt 450 người, giảm 17% so với cùng kỳ năm 2021; khách lưu trú ước đạt 45.450 lượt khách, tăng 78% so với cùng kỳ, tổng doanh thu dịch vụ lưu trú ước đạt 14,8 tỷ đồng.
03 tháng đầu năm 2022, tổng số khách du lịch ước đạt 145.916 lượt khách, giảm 28% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, khách người nước ngoài dự ước đạt 1.183 lượt khách giảm 28% so với cùng kỳ năm 2021, khách nội địa ước đạt 144.733 lượt khách giảm 28% so với cùng kỳ năm 2021. Khách lưu trú ước đạt 138.641 lượt khách, tăng gần 60% so với cùng kỳ năm 2021, doanh thu dịch vụ lưu trú ước đạt 44,8 tỷ, tăng 40,6% so với cùng kỳ năm 2021. Doanh thu dịch vụ ăn uống trên địa bàn tỉnh ước đạt 776,7 tỷ, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2021.
Chu Văn
