CPTPP không chỉ tác động tốt tới xuất – nhập khẩu hàng hóa

0
124
Nội dung về cam kết mở cửa thị trường trong CPTPP được giữ nguyên so với TPP. Đây là tiến bộ rất lớn trong bối cảnh xu hướng bảo hộ quốc tế tăng lên.
Nội dung về cam kết mở cửa thị trường trong CPTPP được giữ nguyên so với TPP. Đây là tiến bộ rất lớn trong bối cảnh xu hướng bảo hộ quốc tế tăng lên.

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã chính thức được ký kết. Theo Vụ trưởng Vụ Thương mại đa biên, Bộ Công Thương – Lương Hoàng Thái, ngoài những lợi ích, tác động cụ thể của CPTPP tới nền kinh tế Việt Nam, còn có những tác động lớn hơn không thể đo đếm được.

Thưa ông, CPTPP kế thừa nhiều nội dung của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), tuy nhiên vẫn có những điều chỉnh để phù hợp với 11 nước còn lại. Xin ông nói rõ hơn về các nội dung đã điều chỉnh này?

Đây là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với tiêu chuẩn cao có nội dung cơ bản kế thừa TPP. Tuy nhiên, sau khi Mỹ không tham gia, 11 nền kinh tế còn lại đã thống nhất các nội dung cho phù hợp với tình hình mới. Các nội dung thay đổi này chủ yếu ở nhóm nghĩa vụ được tạm hoãn thực thi.

Có khoảng 20 nghĩa vụ được tạm hoãn. Phần quan trọng nhất là nhóm nghĩa vụ liên quan đến việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ. Các nước tạm hoãn thực thi là do các nhóm nghĩa vụ này trước đây đều do Mỹ đàm phán.

Mặt khác, để thực hiện nghĩa vụ về quyền sở hữu trí tuệ đòi hỏi phải có nguồn lực kinh tế mới làm được. Thêm nữa, theo TPP, Mỹ cam kết sẽ mở cửa thị trường của mình tạo ra những lợi ích nhất định nên đổi lại, các nước cũng sẽ đồng ý thực thi quyền sở hữu trí tuệ ở mức cao để hiệp định cân bằng. Nay do lợi ích thay đổi nên các nước tạm hoãn nghĩa vụ này.

Bên cạnh đó, quyền sở hữu trí tuệ còn liên quan đến đặc thù từng nước. Do đó trong bối cảnh mới, các nước cũng thống nhất việc có quyền chủ động sửa đổi các quy định trong nước cũng như điều chỉnh hệ thống của mình để triển khai nhóm nghĩa vụ về sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, một số nghĩa vụ khác được điều chỉnh đó là khả năng nhà đầu tư được kiện Chính phủ ra cơ chế trọng tài. Trong một số trường hợp nếu chứng minh được sự vi phạm cam kết hợp đồng đầu tư thì Chính phủ sẽ phải bồi thường. Tuy nhiên, các nước trong CPTPP thống nhất tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ này.

Như vậy, đối với 20 nghĩa vụ tạm hoãn với trên một nửa thuộc nhóm sở hữu trí tuệ, phần còn lại thuộc vào nhóm nghĩa vụ đòi hỏi năng lực thực thi tương đối lớn với các nước tham gia. Các nước cũng cho rằng việc thực hiện các nghĩa vụ này hay không cũng không tác động lớn đến môi trường đầu tư, kinh doanh.

Về cơ bản, nội dung CPTPP kế thừa TPP trước đây. Đặc biệt, nội dung về cam kết mở cửa thị trường được giữ nguyên. Đây là tiến bộ rất lớn trong bối cảnh xu hướng bảo hộ quốc tế tăng lên như hiện nay. Ngoài ra, các quy tắc liên quan đến hàng rào phi thuế quan, hàng rào kỹ thuật phi thương mại, cam kết minh bạch trong mua sắm công đều được duy trì như TPP.

Vậy, CPTPP sẽ mang lại những lợi ích và thách thức nào trong việc mở cửa thị trường xuất – nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam?

Với thương mại hàng hóa, gần như 100% biểu thuế sẽ được đưa về 0% theo lộ trình. Với các nước phát triển thì lộ trình ngắn hơn (khoảng 7 năm), còn các nước đang phát triển thì lộ trình dài hơn, phù hợp với điều kiện phát triển. Cơ bản các nước sẽ giảm thuế cho Việt Nam về 0% tất cả các mặt hàng.

Trước đó, trong quá trình đàm phán CPTPP, Chính phủ đã chỉ đạo phải đảm bảo lợi ích cốt lõi của Việt Nam, đặc biệt lưu ý những ngành ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân như nông nghiệp, thủy sản, nghề muối… Tham gia hiệp định một mặt tạo cơ hội mở thị trường mới cho những ngành này, giúp người dân xóa đói giảm nghèo tốt hơn, đáp ứng lợi ích cốt lõi và cải cách cơ cấu xuất nhập khẩu phù hợp hơn, từ đó dịch chuyển lao động từ những ngành không có khả năng cạnh tranh sang ngành có năng lực cạnh tranh tốt hơn, có lợi thế so sánh để tăng năng suất lao động.

Trong cam kết mở cửa thị trường, các nước tham gia CPTPP dành cho Việt Nam sự ưu đãi ở mức độ rất cao ở nhiều dòng thuế. Ví dụ trước đây Nhật Bản chưa mở cửa thị trường cá ngừ, nay với cam kết của Hiệp định CPTPP, Việt Nam đã có thêm những cam kết tốt hơn. Tương tự, nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản và đặc biệt là sản phẩm công nghiệp của Việt Nam thông qua CPTPP sẽ có thêm nhiều thế mạnh.

Ngược lại, đối với lĩnh vực nhập khẩu, khi mở cửa thị trường theo cam kết của Hiệp định CPTPP, thách thức lớn nhất phải kể đến là lĩnh vực chăn nuôi như sản phẩm thịt gà, thịt lợn và phần nào đó của sản phẩm thịt bò. Đây là những ngành có đánh giá tiên liệu từ quá trình đàm phán trước đây, Việt Nam đã có những cân nhắc cũng như có lộ trình tương đối phù hợp để giúp chuyển đổi cơ cấu.

Đối với lĩnh vực công nghiệp, các nước tham gia CPTPP đang áp dụng mức thuế đối với sản phẩm công nghiệp trung bình là 1,9%. Nhưng khi tham gia Hiệp định CPTPP, thuế nhập khẩu ở các thị trường đối với hàng công nghiệp sẽ giảm về mức 0% theo lộ trình, có những nước dành cho Việt Nam trên 90% thuế về 0% ngay từ khi hiệp định có hiệu lực như Canada và Nhật Bản.

Ngoài hàng rào thuế quan còn có hàng rào phi thuế quan, nhưng khi tham gia CPTPP, các nước sẽ có lợi thế tốt hơn, đặc biệt trong đấu tranh khi có một hàng rào thương mại được dựng lên hoặc những cân nhắc để vượt qua rào cản thương mại đó. Ví dụ như rào cản kiểm dịch động, thực vật để xem xét sản phẩm nông sản nhập khẩu, với các nước tham gia CPTPP có tiêu chuẩn chung, thời gian để công nhận sản phẩm đó sẽ nhanh hơn nhiều, rút ngắn từ 7 năm còn khoảng 2 năm.

Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh từ hiệp định CPTPP phần lớn tập trung vào mặt hàng nông sản, sản phẩm chăn nuôi như sản phẩm thịt gà và thịt lợn vì năng lực cạnh tranh của Việt Nam chưa cao. Việt Nam cần có bước chuẩn bị tốt hơn đối với các sản phẩm này để đối phó và vươn lên đáp ứng tiêu chuẩn chung của hiệp định.

Tuy nhiên, góc độ quan trọng của việc tham gia CPTPP là khẳng định chủ trương của Việt Nam về cải cách để hội nhập. Qua đó, ta có định vị về cách thức cải cách trong tương lai phù hợp bởi các nước CPTPP. Đây là lợi ích gián tiếp. Bên cạnh đó, khi triển khai hiệu quả, Hiệp định còn mang lại những lợi ích khác như lợi ích từ phi thuế quan…

Còn đối với lĩnh vực đầu tư và dịch vụ thì sao?, thưa ông.

Hiệp định CPTPP cũng kế thừa toàn bộ cam kết mở cửa thị trường, đầu tư, mua sắm công của Hiệp định TPP trước đây. Ngoài lĩnh vực hàng hóa thì nhiều lĩnh vực khác có cơ hội cho Việt Nam như dịch vụ, đầu tư, mua sắm công của các nước. Chẳng hạn, trước đây ta không chú ý lắm tới mua sắm công của các nước nhưng thị trường mua sắm công tại một số nước rất đáng kể. Gần đây, ta đã vươn ra mua sắm công ở nước ngoài. Chẳng hạn như FPT đã có dịch vụ phần mềm tại Nhật… Ngoài mua sắm công về hàng hóa, họ còn mua sắm công về dịch vụ, nếu ta tiếp cận được thì rất tốt.

Lợi ích lớn nhất từ việc tham gia CPTPP là thông qua việc các nước cùng thực hiện tiêu chuẩn cao về thương mại và đầu tư theo hướng cởi mở, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp sẽ tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, từ đó nâng cao khả năng thu hút đầu tư nước ngoài.

Mặc dù khó dự báo trước được làn sóng đầu tư sẽ tập trung vào ngành nào nhưng nhìn chung, nhiều ngành sản xuất đều có thể tận dụng lợi thế phát triển khi thuế nhập khẩu được giảm xuống và quy mô thị trường lớn hơn, từ đó tạo ưu thế trong thu hút đầu tư.

Trước đây, một số nhà quan sát dự kiến ngành hưởng lợi từ TPP sẽ là dệt may, giày dép vì có đầu tư nước ngoài lớn hơn thì đến nay nhận định này vẫn đúng. Hoặc như như ngành chế biến thực phẩm dự kiến cũng sẽ có lợi ích tương đối thiết thực khi tham gia CPTPP. Điểm lớn căn bản ở hiệp định này là sẽ tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi hơn, giúp tăng thu hút đầu tư ở tất cả các lĩnh vực.

Vậy các doanh nghiệp của ta cần chuẩn bị như thế nào cho CPTPP, thưa ông?

Việc chuẩn bị của doanh nghiệp tùy từng ngành, từng lĩnh vực. Như khi Việt Nam tham gia FTA ASEAN với Australia và New Zealand, nhiều ý kiến cho rằng ta không thể cạnh tranh được trong ngành sữa với 2 nước này, vì chi phí của họ thuộc loại rẻ nhất thế giới. Khi đưa thuế về 0% thì ngành đó không phát triển được. Nhưng thực tế thì ngành sữa của ta vươn lên phát triển mạnh hơn. Tất nhiên có những ngành khó cạnh tranh. Nếu như vậy thì phải từng bước điều chỉnh cơ cấu kinh tế trong những ngành có lợi thế cạnh tranh tốt nhất.

CPTPP đưa ra lộ trình cắt giảm thuế tương đối dài để doanh nghiệp chuẩn bị. Một nhóm doanh nghiệp ở thế yếu hơn so với các doanh nghiệp khác là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo chỉ đạo ban đầu của Chính phủ thì đây là nhóm cần đặc biệt lưu ý, làm sao để họ tận dụng được cơ hội.

Xin cảm ơn ông!

Chu Văn 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here